Kradzieże kart zbliżeniowych są coraz częstsze. Doktryna oraz judykatura na przestrzeni ostatnich lat prowadzi spór w przedmiocie kwalifikacji nieuprawnionych płatności kartami zbliżeniowymi.

Do istoty płatności kartą zbliżeniową (paypass) należy umożliwienie posiadaczowi karty dokonania transakcji do 50 zł bez dokonywania autoryzacji kodem PIN. Zgodnie z danymi opublikowanymi w styczniu 2019 r. przez NBP -  w III kwartale 2018 r. na rynku polskim znajdowało się w obiegu ok. 33,5 mln kart z funkcją zbliżeniową. Obecnie karty zbliżeniowe stanowią 82,8% wszystkich kart płatniczych w Polsce.

Aktualne pozostaje pytanie, jak należy traktować bezprawne płatności za pomocą kradzionej karty zbliżeniowej? Dominują dwa poglądy, będące tematem licznych dyskusji, mianowicie - kwalifikacja czynu zabronionego jako kradzież z włamaniem lub oszustwo.

1. Teoria kradzieży z włamaniem (Art.  279 §1 k.k.)
Karta płatnicza rozumiana jako klucz do środków pieniężnych posiadacza rachunku bankowego - bezprawna płatność zbliżeniowa kwalifikowana jako kradzież z włamaniem.

Art.  279 §1 k.k. Kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 08.12.2017 r., sygn. akt VI Ka 952/17.

,,Bezprawne użycie karty płatniczej polegające na wykorzystaniu jej funkcjonalności w postaci technologii zbliżeniowej realizuje natomiast znamiona kradzieży z włamaniem z art. 279 § 1 kk bez względu na wartość w ten sposób zawładniętych środków pieniężnych zapisanych na rachunku. Istotą włamania nie musi być przecież przeniknięcie sprawcy do wnętrza zamkniętego pomieszczenia na skutek przełamania jego zabezpieczeń, lecz samo przełamanie zabezpieczeń zamykających dostęp do mienia i jednocześnie manifestujących wolę właściciela (użytkownika) mienia niedopuszczenia do niego niepowołanych osób''.

W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.03.2017 r., sygn. akt III KK 349/16.

"Włamanie jako sposób działania sprawcy kwalifikowanego typu kradzieży określonej w art. 279 § 1 k.k. nie polega wyłącznie na przeniknięciu sprawcy do wnętrza zamkniętego pomieszczenia na skutek przełamania jego zabezpieczeń, lecz może polegać na przełamaniu zabezpieczeń zamykających dostęp do mienia i jednoznacznie manifestujących wolę właściciela (użytkownika) mienia niedopuszczenia do niego niepowołanych osób. Dokonanie płatności kartą płatniczą w formie tzw. płatności zbliżeniowej przez osobę nieuprawnioną, która weszła w posiadanie karty wbrew woli jej właściciela, stanowi przestępstwo kradzieży z włamaniem (art. 279 § 1 k.k.). Posłużenie się skradzioną kartą bankomatową i dokonanie nią płatności w transakcji zbliżeniowej należy kwalifikować jako kradzież z włamaniem".

2. Teoria oszustwa (Art.  286 §1 k.k.)
Bezprawna płatność kartą zbliżeniową prowadzi do sytuacji, w której akceptant (sprzedawca) zostaje wprowadzony w błąd odnośnie uprawnienia osoby płacącej do dysponowania kartą.

Art.  286 §1 k.k. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Wyrok Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku z dnia 03.08.2017 r., sygn. akt II K 1632/16.

"(…) dokonał dwóch płatności "zbliżeniowych" za artykuły spożywcze i papierosy. W ten sposób wprowadził sprzedawcę w błąd co do tego, że jest uprawniony do korzystania z karty płatniczej. W rezultacie doszło do rozporządzenia mieniem K. T. przez bank (...) S.A. w kwotach 18,50 złotych i 31 złotych. Oczywiste jest, że rozporządzenie to było niekorzystne dla pokrzywdzonej, a oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W ten sposób, P. M. wypełnił znamiona czynu z art. 286 § 1 k.k. (…) Podkreślić należy, że w ramach płatności zbliżeniowej przy użyciu karty nastąpiło wprowadzenie w błąd sprzedawcy obsługującego terminal płatniczy, iż oskarżony jest osobą uprawnioną do dokonywania płatności kartą, w wyniku czego bank (...) S.A. dokonał niekorzystnego rozporządzenia mieniem K. T. poprzez pokrycie kosztów zakupów".

Brak jednolitego orzecznictwa oraz stanowiska doktryny w zakresie kwalifikowania opisywanego czynu zabronionego na przykładzie dwóch dominujących teorii prowadzi do refleksji, iż niezbędny jest nowy oraz precyzyjny przepis, który ureguluje kwestię wydawałoby się - dość popularną i aktualną.